Ca mổ thần tốc thông đường thở em bé mới nhô đầu khỏi bụng mẹ

Bé sẽ tử vong ngay lúc cắt dây rốn do bị bướu chèn đường thở, bác sĩ chỉ có 8 phút mổ đặt nội khí quản với điều kiện bé chưa ra khỏi bụng mẹ.

Ca mổ sinh cân não này được các bác sĩ Bệnh viện Từ Dũ phối hợp Bệnh viện Nhi Đồng 1, TP HCM, thực hiện thành công sáng 21/1. Cái khó ở đây là phải mổ thông đường thở cho em bé trước khi cắt rốn trong khi thông thường bánh nhau sản phụ sẽ tự bong trong vòng 10 phút sau khi bé chào đời. Nếu bánh nhau không bong trong thời gian này, sản phụ sẽ bị mất rất nhiều máu, nguy cơ ảnh hưởng tính mạng. Trong khi đó em bé có dị tật bướu hạch bạch huyết ở cằm, khi cắt dây rốn bé không thở được thì sẽ chết. 

Như vậy, các bác sĩ chỉ có 8 phút để mổ đặt nội khí quản cho bé thở và vừa kịp thời gian bánh nhau của mẹ xổ ra an toàn.

Bác sĩ Phan Thanh Bình, Khoa Chăm sóc trước sinh, Bệnh viện Từ Dũ, gọi ca phẫu thuật này là EXIT. Đây là ca mổ EXIT đầu tiên cho bé gái dị tật trong bụng mẹ, ở bệnh viện sản đầu ngành của miền Nam này.

Thai phụ 30 tuổi quê Phú Yên, mang thai 19 tuần thì phát hiện thai nhi có bướu hạch bạch huyết dưới cằm. Khối bướu chèn ép đường thở nên em bé nguy cơ không thở được sau khi cắt dây rốn chào đời. Các bác sĩ Bệnh viện Từ Dũ đã theo dõi sát tình hình thai phụ. Khi thai đủ 38 tuần, bác sĩ lên kế hoạch mổ bắt con phối hợp hai chuyên khoa sản - nhi, đảm bảo an toàn.

Bé gái được đặt nội khí quản khi vẫn còn nguyên dây rốn trên bụng mẹ. Ảnh bệnh viện cung cấp.

Theo bác sĩ Bình, thông thường sản phụ khi sinh xong, bác sĩ phải nhanh chóng bóc nhau hoặc sau 3-5 phút nhau sẽ tự bong. Thời gian bong nhau càng lâu, khả năng bà mẹ chảy máu càng nhiều, nguy cơ mất tử cung, thậm chí tử vong càng lớn.

"Thử thách đặt ra là sau mổ lấy thai, bằng mọi cách phải làm sao cho nhau đừng bong, nhau bám chặt trong tử cung càng lâu càng tốt để bác sĩ nhi khoa đủ thời gian thông đường thở cho em bé rồi mới có thể kẹp cắt dây rốn", bác sĩ Bình cho biết. Khi nhau bong, quá trình cung cấp oxy giữa mẹ và bé bị chấm dứt, em bé sẽ tử vong nếu không thở hoặc được hỗ trợ hô hấp kịp thời.

8h sáng 21/1, các bác sĩ Bệnh viện Nhi đồng 1 và Bệnh viện Từ Dũ cùng vào cuộc cho ca mổ "chạy đua với thời gian". Phòng mổ lớn nhất Từ Dũ được chọn để bác sĩ tiền sản và bác sĩ ngoại nhi đủ điều kiện cùng thao tác song song, dự trù máu sẵn, dự trù khả năng phải cắt tử cung sản khoa.

Ban đầu bác sĩ Hồng Công Danh dự định gây mê, giúp bệnh nhân ngủ sâu nhưng bất lợi là có thể ảnh hưởng sức khỏe bé lẫn mẹ, sau mổ phải lo hồi sức mẹ. Sau khi cân nhắc bàn bạc, bác sĩ Danh quyết định gây tê ngoài màng cứng để bác sĩ Bình mổ đưa em bé ra.

"Đường rạch đòi hỏi phải tính toán hợp lý, vừa thuận tiện để can thiệp bé, vừa không tổn thương khối bướu", bác sĩ Bình cho biết. Bé gái vừa nhô phần đầu và vai ra khỏi bụng mẹ, còn nguyên dây rốn, kíp bác sĩ Nhi đồng 1 khẩn cấp đặt nội khí quản giúp thở cho bé. 

Nếu tử cung bị gò, nhau sẽ bong ngay. Trên thế giới, các bác sĩ sản khoa sử dụng thuốc giảm gò, giá thành cao và sau đó phải cho thuốc co tử cung trở lại.

Sau 8 phút, bé gái được đặt nội khí quản thành công. Bác sĩ tiến hành kẹp cắt dây rốn, tách rời bé khỏi tuần hoàn thai nhi. Sản phụ được nhanh chóng cho gò tử cung, bóc nhau để tránh mất máu quá nhiều. May mắn lượng máu mất chỉ 400 ml, như một ca sinh thông thường nên không cần truyền máu.

Khoảng 10h sáng, bé được chuyển về Bệnh viện Nhi đồng 1 để tiếp tục điều trị bướu.

"Trước đây những trường hợp phát hiện bướu hạch bạch huyết vùng cằm chèn ép đường thở, người mẹ được tư vấn bỏ thai từ sớm", bác sĩ Bình cho biết. 

Em bé được kíp bác sĩ nhi khoa chăm sóc sau khi kẹp cắt rốn. Ảnh bệnh viện cung cấp.

Bác sĩ Đào Trung Hiếu, Phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng 1, cho biết trong một cuộc họp chuyên môn sản - nhi, ông trăn trở về điều trị những em bé bị chèn ép đường thở sau khi ra khỏi bụng mẹ, bác sĩ chưa kịp trở tay thì bé tím tái, qua đời.

"Những trường hợp này nếu em bé được giải áp đường thở, đặt nội khí quản ngay trong phòng sinh khi vẫn còn dây rốn thì khả năng cứu sống cao", bác sĩ Hiếu phân tích. Vấn đề này cũng là điều các bác sĩ Bệnh viện Từ Dũ đang quan tâm tìm phương hướng vì gặp một số trường hợp nhưng chưa cứu được.

Hai bệnh viện cùng phối hợp bàn bạc và lên kế hoạch thực hiện kỹ thuật EXIT. Dự kiến đầu tuần tới, hai bệnh viện sẽ mổ cho một thai phụ 27 tuần, em bé bị khối bướu chèn ép đường thở nhiều hơn, đặt nội khí quản sẽ khó hơn.

Phẫu thuật EXIT mới được thực hiện trên thế giới khoảng vài năm nay.

Bác sĩ Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Phó Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ, cho biết kỹ thuật chẩn đoán trước sinh ngày càng tiến bộ, phát hiện nhiều bệnh lý của trẻ từ trong bào thai. Những năm qua, bệnh viện phối hợp cùng các bệnh viện nhi, cùng lên kế hoạch theo dõi tiền sản, đón trẻ chào đời và can thiệp kịp thời nhiều trẻ mắc các dị tật tim mạch, thoát vị hoành, bất thường trên đường tiết niệu, sinh dục...

Việc phối hợp sản nhi dự kiến sẽ được mở rộng quy mô. "Với trình độ sản nhi hiện nay, nhiều dị tật sửa chữa được, bé sẽ trở thành người bình thường nên thai phụ cần cân nhắc trước quyết định bỏ thai. Việc bỏ thai có thể dẫn đến tai biến mất tử cung, tử vong mẹ", bác sĩ Nhi khuyến cáo.

Lê Phương