Tiêm vắc-xin HPV cho bé trai: Chìa khóa quan trọng giúp phòng ngừa ung thư cổ tử cung

Bên cạnh tiêm vắc-xin HPV cho bé gái, ngày càng nhiều bằng chứng khoa học cho thấy việc tiêm phòng cho bé trai đóng vai trò then chốt trong việc giảm lây nhiễm HPV và tiến tới loại bỏ ung thư cổ tử cung trong cộng đồng.

Ung thư cổ tử cung là một trong những bệnh nguy hiểm hàng đầu gây tử vong ở phụ nữ, bên cạnh ung thư vú. Năm 2022, thế giới ghi nhận khoảng 660.000 ca mắc mới và 350.000 ca tử vong do ung thư cổ tử cung, phần lớn xảy ra tại các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình – nơi việc tiếp cận tiêm chủng, sàng lọc và điều trị còn hạn chế. Việc tiêm vắc-xin HPV là một biện pháp hiệu quả để phòng ngừa căn bệnh này.

1. HPV – 'thủ phạm' đứng sau hầu hết các ca ung thư cổ tử cung
Virus gây u nhú ở người (HPV) là một nhóm gồm hơn 200 loại virus khác nhau. Phần lớn các chủng HPV không gây triệu chứng và có thể tự biến mất. Tuy nhiên, một số chủng được xếp vào nhóm nguy cơ cao, đặc biệt là HPV 16 và HPV 18, là nguyên nhân của khoảng 90% các trường hợp ung thư cổ tử cung.

Ung thư cổ tử cung khởi phát từ cổ tử cung và hầu như luôn bắt nguồn từ nhiễm HPV kéo dài. Khi virus tồn tại nhiều năm trong cơ thể, có thể gây ra những biến đổi bất thường trong tế bào cổ tử cung. Theo thời gian, những biến đổi này có thể tiến triển thành ung thư.

Một trong những thách thức lớn nhất là ung thư cổ tử cung giai đoạn sớm thường không có triệu chứng, khiến nhiều phụ nữ chỉ phát hiện bệnh khi đã muộn.

Tiêm vắc-xin HPV có thể ngăn ngừa tới 90% các trường hợp ung thư cổ tử cung, đồng thời làm giảm đáng kể các thay đổi tế bào bất thường có nguy cơ tiến triển thành ung thư.

2. Vì sao tiêm vắc-xin HPV là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất?
HPV là một trong những bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất. Dù các xét nghiệm sàng lọc như Pap test giúp phát hiện sớm tổn thương tiền ung thư, nhưng biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất vẫn là ngăn chặn nhiễm virus ngay từ đầu.

Vắc-xin HPV được phát triển nhằm bảo vệ cơ thể khỏi các chủng virus nguy cơ cao. Các loại vắc-xin phổ biến như Gardasil và Cervarix cho hiệu quả tối ưu khi được tiêm trước khi trẻ bắt đầu hoạt động tình dục, thường trong độ tuổi 9 - 14.

Theo dữ liệu từ CDC Hoa Kỳ, tiêm vắc-xin HPV có thể ngăn ngừa tới 90% các trường hợp ung thư cổ tử cung, đồng thời làm giảm đáng kể các thay đổi tế bào bất thường có nguy cơ tiến triển thành ung thư.

3. Vì sao trong nhiều năm, trọng tâm là tiêm phòng cho bé gái?
Lý do rất rõ ràng vì ung thư cổ tử cung là mối đe dọa trực tiếp đối với bé gái và phụ nữ. Do đó, các chương trình tiêm chủng ban đầu tập trung vào nhóm đối tượng này để giảm nhanh gánh nặng bệnh tật. Chiến lược này đã mang lại hiệu quả rõ rệt tại nhiều quốc gia, nơi tỷ lệ ung thư cổ tử cung giảm đáng kể sau khi triển khai tiêm chủng diện rộng cho bé gái.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy chỉ tiêm phòng cho bé gái là chưa đủ để cắt đứt hoàn toàn sự lây lan của HPV trong cộng đồng.

4. Tiêm vắc-xin HPV cho bé trai quan trọng như thế nào?

Thoạt nghe có vẻ khó hiểu, bởi bé trai không có cổ tử cung. Nhưng điều quan trọng là bé trai và nam giới có thể mang và lây truyền HPV, thường là không có triệu chứng.

Nếu bé trai không được tiêm phòng, virus vẫn tiếp tục lưu hành và lây truyền cho bạn tình trong tương lai. Ngược lại, khi bé trai được tiêm vắc-xin, nguy cơ nhiễm và truyền các chủng HPV nguy hiểm sẽ giảm đi đáng kể.

Điều này mang lại lợi ích kép:

• Giảm nguy cơ nhiễm HPV cho bạn tình nữ, từ đó giảm số ca ung thư cổ tử cung trong tương lai
• Làm chậm và thu hẹp vòng lây lan của virus trong toàn cộng đồng

Khi một tỷ lệ đủ lớn dân số được tiêm phòng, ngay cả những người chưa tiêm cũng được bảo vệ tốt hơn. Đây được gọi là miễn dịch cộng đồng.

Các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ nhiễm HPV giảm nhanh hơn và mạnh hơn tại những nơi triển khai tiêm phòng cho cả bé trai và bé gái, so với chỉ tiêm cho bé gái. Đây là lý do nhiều chuyên gia từ năm 2025 đã bắt đầu ủng hộ chiến lược tiêm phòng toàn dân, không phân biệt giới tính.

HPV không chỉ ảnh hưởng đến phụ nữ. Ở nam giới, virus này có thể gây ra ung thư hậu môn, ung thư dương vật, ung thư họng, cũng như mụn cóc sinh dục.

Vì vậy, tiêm vắc-xin HPV cho bé trai không chỉ nhằm bảo vệ phụ nữ, mà còn trực tiếp bảo vệ sức khỏe lâu dài của chính các em.

Nhiều quốc gia như Mỹ, Anh và Úc đã đưa vắc-xin HPV cho cả bé trai và bé gái vào chương trình tiêm chủng định kỳ. Các tổ chức y tế lớn như WHO và CDC khuyến cáo nên tiêm phòng cho tất cả trẻ em, thường trong độ tuổi 9 - 12, trước khi tiếp xúc với virus.

Nếu đạt được tỷ lệ bao phủ đủ rộng, các chuyên gia cho rằng ung thư cổ tử cung do HPV hoàn toàn có thể bị xóa sổ trong tương lai.

5. Những rào cản còn tồn tại
Dù lợi ích đã được chứng minh, tỷ lệ tiêm phòng HPV vẫn khác biệt lớn giữa các quốc gia và khu vực. Nguyên nhân bao gồm:

• Thông tin sai lệch về vắc-xin
• Chi phí tiêm chủng
• Rào cản văn hóa và nhận thức
• Thiếu thông tin về sự tồn tại và lợi ích của vắc-xin...

Các chương trình y tế công cộng đang nỗ lực cải thiện giáo dục sức khỏe và mở rộng khả năng tiếp cận vắc-xin.

Tiêm vắc-xin HPV cho bé trai không phải là một xu hướng nhất thời mà là một bước tiến quan trọng dựa trên bằng chứng khoa học. Khi cả bé trai và bé gái đều được bảo vệ, sự lây lan của HPV sẽ giảm mạnh, kéo theo đó là tương lai không còn ung thư cổ tử cung – một căn bệnh từng gây ra quá nhiều mất mát nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa.