Hành trình 80 năm y tế Việt Nam: Từ gian khó đến tự chủ và vươn tầm thế giới

Từ gian khó kháng chiến đến vươn tầm quốc tế, ngành y tế Việt Nam đã viết nên một hành trình 80 năm đầy tự hào. Đây không chỉ là câu chuyện về những thành tựu khoa học, mà còn là bản tuyên ngôn của lòng dũng cảm, sự hy sinh và khát vọng vì sức khỏe nhân dân.

Từ gian khổ trong kháng chiến đến nền y học chuẩn mực
Nhìn lại 80 năm qua, ngành y tế Việt Nam đã trải qua một chặng đường phi thường. Trong những năm tháng chiến tranh khốc liệt, khi thuốc men và trang thiết bị y tế gần như không tồn tại. Thuốc men, vắc xin đều phải nhập khẩu và rất khan hiếm. Trong hoàn cảnh đó, các nhà khoa học Việt Nam đã viết nên những trang sử cảm động bằng tinh thần quên mình và trí tuệ bền bỉ.

Từ nền y tế "tay trắng" nay Việt Nam đã làm chủ kỹ thuật ghép tạng

GS Hoàng Thủy Nguyên ghi dấu lịch sử khi nghiên cứu thành công vắc xin bại liệt, giúp Việt Nam thanh toán căn bệnh này vào năm 2000. GS Phạm Ngọc Thạch, GS Hoàng Thủy Nguyên từng dũng cảm tự uống vắc xin thử nghiệm để chứng minh tính an toàn trước khi triển khai cho cộng đồng.

Trong điều kiện thiếu thốn, GS Đặng Văn Ngữ vẫn kiên trì sản xuất Penicillin, Streptomycin phục vụ thương binh và nhân dân,  trở thành “vũ khí mềm” song hành cùng chiến trường. Không dừng lại, ông còn miệt mài tìm và tự tiêm thử nghiệm vắc xin phòng sốt rét trên chính cơ thể mình– căn bệnh từng gieo rắc nỗi ám ảnh cho bộ đội nơi chiến trường. Đó là minh chứng sống động cho tinh thần quên mình vì khoa học và vì nhân dân.  

Ngày nay, Việt Nam đã có các trung tâm kiểm định thuốc hiện đại như tại Đại học Y Hà Nội, Đại học Y Dược TP.HCM, Đại học Dược Hà Nội … để kiểm nghiệm nghiên cứu và hỗ trợ thử nghiệm lâm sàng tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế. Hành trình nửa thế kỷ đã đưa nền y học nước ta từ bước khởi đầu thủ công đến hệ thống quản lý khoa học, chuẩn mực, hiện đại và an toàn.

Tự chủ thuốc, vắc xin và khát vọng vươn ra thế giới

Theo ông Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế), hiện thuốc sản xuất trong nước đã đáp ứng khoảng 50% nhu cầu, và mục tiêu là đạt 80% trong thời gian tới. Cả nước có 212 doanh nghiệp với 247 nhà máy đạt chuẩn WHO-GMP, trong đó 28 nhà máy đạt EU-GMP hoặc tương đương. Việt Nam cũng có 4 công ty sản xuất vắc xin, 2 nhà máy sinh phẩm y tế, đủ khả năng không chỉ đáp ứng trong nước mà còn xuất khẩu sang nhiều quốc gia như Ấn Độ, Hàn Quốc, Malaysia, Myanmar...

Mỗi năm, ngành dược Việt Nam xuất khẩu khoảng 280 triệu USD, góp phần khẳng định uy tín y tế Việt Nam trên trường quốc tế. Thị trường dược phẩm trong nước cũng tăng trưởng mạnh, từ 2,7 tỷ USD năm 2015, dự kiến đạt 7 tỷ USD vào 2025 và cán mốc 10 tỷ USD năm 2026. Đây là minh chứng cho sự lớn mạnh của ngành, đồng thời khẳng định sức hút của Việt Nam với các nhà đầu tư quốc tế.

Cùng với lĩnh vực dược, y học Việt Nam trong nhiều thập niên gần đây đã đạt những bước tiến vượt bậc. Kỹ thuật ghép tạng, vốn chỉ được thực hiện ở các nước phát triển, nay đã trở thành một trong những điểm sáng của y tế Việt Nam.

Từ ca ghép thận đầu tiên năm 1992, đến nay các bác sĩ Việt Nam đã thực hiện thành công hàng chục nghìn ca ghép tạng: thận, gan, tim, phổi, thậm chí ghép đồng thời tim – phổi, mang lại sự sống cho nhiều bệnh nhân tưởng chừng không còn hy vọng.

Không chỉ tự chủ 11 loại vắc xin, Việt Nam còn xuất khẩu vắc xin ra nhiều nước

Từ BHYT toàn dân đến miễn viện phí

Song song với thành tựu chuyên môn, y tế Việt Nam còn khẳng định giá trị ở những chính sách nhân văn. Bảo hiểm y tế (BHYT) được triển khai từ năm 1992, đến nay hơn 93% dân số đã tham gia. Nhà nước cấp thẻ BHYT miễn phí cho người nghèo, cận nghèo, trẻ em dưới 6 tuổi, góp phần giảm đáng kể gánh nặng chi phí y tế cho hàng triệu hộ gia đình. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từng đánh giá đây là một trong những thành công nổi bật của Việt Nam.

Mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra chủ trương miễn viện phí toàn dân – một bước tiến mới, nhân văn và đầy tầm nhìn. Trong bối cảnh chi phí y tế ngày càng tăng, chính sách này sẽ tháo gỡ lo âu cho hàng triệu người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế. Nó đồng thời tạo hiệu ứng kép: sức khỏe người dân được cải thiện, năng suất lao động tăng, và sự bất bình đẳng trong tiếp cận y tế được thu hẹp. Đây không chỉ là chính sách y tế, mà còn là tuyên ngôn của Việt Nam về công bằng và phát triển bền vững.

BHYT toàn dân là chính sách nhân văn, đặc biệt là với đồng bào yếu thế

Từ những lọ thuốc thô sơ trong hầm chiến đấu đến các nhà máy đạt chuẩn quốc tế, từ việc các giáo sư tự nguyện thử nghiệm vắc xin trên cơ thể đến những phòng thí nghiệm hiện đại, ngành Y tế Việt Nam đã trải qua hành trình 80 năm đầy gian khó nhưng rực rỡ thành tựu.

Thế hệ đi trước như GS Đặng Văn Ngữ, GS Phạm Ngọc Thạch, GS Hoàng Thủy Nguyên, GS Tôn Thất Tùng, GS Hồ Đắc Di... đã đặt nền móng vững chắc để y tế Việt Nam phát triển tự chủ, hiện đại và ngày càng tiệm cận chuẩn mực quốc tế.

80 năm không chỉ là câu chuyện của khoa học, mà còn là câu chuyện của lòng dũng cảm, sự hy sinh và khát vọng chăm sóc sức khỏe nhân dân. Ngành y tế hôm nay chính là kết tinh của lịch sử gian khó và tương lai nhiều kỳ vọng – vì một Việt Nam khỏe mạnh, hạnh phúc và công bằng.