Cách xử trí vết thương để tránh bị mắc bệnh uốn ván

Theo chuyên gia y tế, khi bị vết thương, xây xước hoặc động vật cắn, cần xử lý ngay vết thương bằng cách giải phóng hết dị vật trong vết thương (như bùn, đất, cát, mảnh sành, đinh, gai...).

Theo các bác sĩ bệnh viện Đa khoa Đức Giang, bệnh uốn ván là một bệnh hay gặp ở các nước đang phát triển. Tỷ lệ mắc trên thế giới chỉ vào khoảng 0,1 - 0,2 trường hợp/1 triệu người/năm, tỷ lệ tử vong là 13,2%. Tại Việt Nam, tỷ lệ này là 1,89 trường hợp/100.000 dân/năm, tỷ lệ tử vong <5%.

Bác sĩ Lê Xuân Sơn – Trưởng khoa Truyền nhiễm, bệnh viện Đa khoa Đức Giang cho hay, bệnh này gây ra bởi vi khuẩn uốn ván. Đây là một trực khuẩn gram dương kỵ khí sinh nha bào. Vi khuẩn tồn tại ở 2 dạng là nha bào và dạng hoạt động.

Ngoài môi trường, nha bào uốn ván thường tồn tại ở trong đất, cát bụi, cống rãnh, cây gỗ mục, mảnh sắt hoen gỉ, đường tiêu hóa của động vật có vú, phân súc vật, dụng cụ phẫu thuật chưa được khử khuẩn đúng cách… Đường vào của vi khuẩn là trực tiếp từ những vết thương, vết xây xước bị bẩn, sau mổ đẻ hoặc vết thương động vật cắn.

Bệnh uốn ván có nguy cơ tử vong cao. (Ảnh minh họa).

Vậy, khi bị vết thương, xây xước hoặc động vật cắn, cần xử lý ngay vết thương bằng cách giải phóng hết dị vật trong vết thương (như bùn, đất, cát, mảnh sành, đinh, gai...), rửa vết thương bằng xà phòng nhiều lần, sát khuẩn bằng dung dịch như cồn 70 độ, ôxy già hoặc dung dịch bêtadin... Sau đó đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để được tiêm kháng huyết thanh chống vi khuẩn uốn ván, tiêm vắc-xin uốn ván và điều trị theo phác đồ.

Triệu chứng lâm sàng đầu tiên của bệnh thường là cứng hàm, khó há miệng mà không do chấn thương, không có sưng nề nóng đỏ hay sốt cao mà chỉ đơn thuần bệnh nhân cảm thấy khó há miệng, khó nuốt, nói khó. Khi khám thấy cơ nhai tăng trương lực. Giai đoạn đầu bệnh nhân chưa xuất hiện cơn co giật hay tăng trương lực cơ toàn thân. Vì vậy bệnh nhân dễ bị đưa nhầm vào các khoa chấn thương chỉnh hình hoặc khoa răng hàm mặt với chẩn đoán viêm khớp, trật khớp …

"Không nên băng kín vết thương lâu ngày, thường xuyên vệ sinh và sát khuẩn vết thương. Khi có các dấu hiệu của bệnh như: khó há miệng, cứng hàm, cứng cơ toàn thân cần phải đến cơ sở y tế ngay để được chẩn đoán bệnh và điều trị kịp thời tránh những biến chứng nguy hiểm", BS. Sơn đưa ra khuyến cáo.

Bên cạnh đó, BS. Trần Diệu Thúy – phòng Tiêm chủng, bệnh viện Đa khoa Đức Giang cũng đưa ra lời khuyên đối với người bị thương có nguy cơ mắc bệnh uốn ván cần xử lý như sau:

- Trường hợp người bị thương đã được gây miễn dịch bằng giải độc tố uốn ván (Tetanus Toxoid: TT) đầy đủ: Đối với vết thương nhẹ, không bị nhiễm bẩn và liều TT cuối cùng cách lúc đó > 10 năm thì phải tiêm nhắc lại 1 liều TT; Đối với vết thương nặng hoặc bị nhiễm bẩn và trong vòng 5 năm trước đó chưa được tiêm TT thì phải tiêm nhắc lại 1 liều TT ngay trong ngày bị thương.

- Trường hợp người bị thương chưa được gây miễn dịch cơ bản đầy đủ bằng TT thì phải được tiêm 1 liều TT ngay càng sớm càng tốt sau lúc bị thương. Nếu vết thương nặng hoặc bị nhiễm bẩn thì cần tiêm thêm huyết thanh kháng độc tố uốn ván ( Tetanus antitoxic serum: SAT).

- Trường hợp người bị thương chưa được gây miễn dịch cơ bản, chưa được tiêm đủ 3 liều TT hoặc không rõ tiền sử tiêm TT và có vết thương nặng hoặc bị nhiễm bẩn thì phải chỉ định tiêm SAT càng sớm càng tốt với liều 1500IU/1ml. Có thể tiêm TT; SAT cùng một lúc, nhưng phải dùng bơm kim tiêm riêng và tiêm ở 2 vị trí khác nhau.

Nguyễn Huệ