Hoa xuyến chi mọc hoang dại ven đường được coi là thuốc quý chữa nhiều bệnh

Hoa xuyến chi có tên khoa học là Bidens pilosa, một loài thực vật có hoa thuộc chi Bidens, họ cúc (Asteraceae). Tại Việt Nam, từ nhiều năm nay rất nhiều người thường nhầm lẫn hoa xuyến chi với “hoa cứt lợn”. Cây xuyến chi lành tính có tác dụng hỗ trợ chữa bệnh, có thể làm rau, tốt cho sức khỏe...

Hoa xuyến chi

Cây hoa xuyến chi thuộc loại cây thân thảo, mềm, mọc thành bụi với chiều cao trung bình 1m. Thân cây hình trụ với nhiều nhánh nhỏ, lá hình chét mác, có răng cưa, màu xanh, mềm. Hoa có 5 cánh, màu trắng, nhụy vàng, hơi hắc. Cây có hạt phát triển từ nhụy, hạt có dạng quả bế, đầu hạt có gai. Những gai này giúp cây nhân giống bằng cách di chuyển theo gió,

Cây hoa xuyến chi được coi là một vị thuốc quý cho khả năng chữa nhiều bệnh khác nhau. Cây hoa xuyến chi lành tính cho nên hầu như không để lại tác dụng phụ khi sử dụng.

Bộ phận dùng

Toàn bộ cây hoa xuyến chi được dùng để trị nhiều loại bệnh khác nhau

Phân bố, thu hái và chế biến

Cây hoa xuyến chi thường được mọc dại ở ven đường, gần sông suối khắp các vùng miền Việt Nam. Cây có sức sống dẻo dai có thể sinh trưởng trong mọi điều kiện thời tiết khác nhau. Mỗi năm cây hoa xuyến chi ra hoa hai đợt vào tháng 5 và tháng 8. Cây được thu hoạch khi nở hoa và cho giá trị trị bệnh cao nhất lúc đó.

Bào chế

Cây hoa xuyến chi được dùng tươi, sắc nước hoặc nghiền nát để trị bệnh

Thành phần hóa học

Thành phần hóa học cơ bản của cây hoa xuyến chi bao gồm acetone 2,8%, methanol 8,6%, acetone 2,5%. Ngoài ra còn chứa 9,8%, magie 2,3%, mangan 2,2%, phot pho 1,6%, crom 1,2%, canxi 1,1%, kẽm 0,03%, sắt 0,02%.

Công dụng của cây hoa xuyến chi

Theo đông y, xuyến chi có vị đắng, ngọt nhạt, hơi cay,tính hàn giúp thanh nhiêt, giải độc, sát trùng và được ứng dụng vào điều trị một số bệnh sau đây.

Chữa bệnh đường ruột

Chặt cả cây thành đoạn ngắn rồi phơi khô hãm lấy nước uống hàng ngày để trị bệnh đường ruột.

Chữa trẻ bị sốt cao

20g lá và hoa xuyến chi, sài đất 20g, giã nát chắt lấy nước cốt cho trẻ uống có tác dụng trị bệnh sốt cao. Kết hợp lấy phần bã đắp trán để đạt được hiệu quả nhanh chóng hơn.

Chữa đau lưng do làm quá sức

150g xuyến chi, 250g đại táo sắc lấy cùng 1 lít nước cho đến khi cạn còn 500ml, chia đều ba bữa uống khi còn ấm có tác dụng chữa bệnh đau lưng. Có thể thêm mật ong để dễ uống hơn.

Cây hoa xuyến chi có thể ăn được

Chữa ngứa do dị ứng thời tiết

200g xuyên chi, rửa sạch, sau đó đung sôi cùng với 4-5 lít để tắm, dùng bã trà xát lên người để trị bệnh mẩn ngứa do thời tiết. Áp dụng 3-5 ngày bệnh sẽ khỏi.

Giảm đau nhức răng, viêm lợi

15g hoa xuyến chi với 200ml rượu trong vòng 1 tuần để trị bệnh đau nhức răng, viêm lợi. Kết hợp với súc miệng nước muối pha loãng sáng- tối để đạt được hiệu quả cao nhất.

Chữa cam tích ở trẻ nhỏ

15g lá cây xuyến chi và 60g gan lợn. Xếp lá cây đã rửa sạch xuống đáy nồi, đổ nước, và đặt gan lên trên,hấp chín ăn trong ngày khi còn nóng để trị bệnh cam tích ở trẻ.

Chữa viêm thận cấp tính

15g cây hoa xuyến chi, rửa sạch, giã nát, sau đó đập 1 quả trứng gà, trộn đều, hấp cách thủy ăn hàng ngày có tác dụng chữa viêm thận cấp tính hiệu quả.

Chữa viêm gan vi rút

20g lá và hoa xuyến chi, 20g chó đẻ răng cưa (diệp hạ châu), 15g bồ bồ, 15g cam thảo đất,12g hạt dành dành, sắc lấy nước mỗi ngày 1 thang, chia đều 2 bữa khi còn ấm.

Trị chứng đau nửa đầu

30g xuyến chi, 20g trân châu mẫu, và 3 quả đại táo sắc lấy nước uống hàng ngày để trị bệnh đau nửa đầu. Chú ý uống khi còn ấm và áp dụng đều đặn mỗi ngày.

Chữa đại, tiểu tiện xuất huyết

Sắc lấy nước uống từ 30-60g xuyến chi mỗi ngày sẽ có tác dụng chữa đại, tiểu tiện xuất huyết. Kiên trì áp dụng trong thời gian 1- 2 tuần để đạt được kết quả như ý.

Chữa viêm họng, viêm thanh quản do nhiễm lạnh

15g xuyến chi, 15g sài đất, 15g kim ngân hoa, 15g cam thảo đất, 15g lá hung chanh đem tất cả sắc lấy nước uống hàng ngày có tác dụng chữa viêm họng, thanh quản do nhiễm lạnh. Chú ý uống đều đặn 2 bữa/ ngày sau bữa ăn 30 phút và uống khi còn ấm.

Hoa xuyến chi có tác dụng chữa bệnh

Chữa đau lưng do thận hư

60g xuyến chi, 30g hồng táo đem sắc lấy nước uống hàng ngày có tác dụng chữa đau lưng do thận hư.

Chữa viêm ruột thừa

60g cây hoa xuyến chi khô đem sắc lấy nước, thêm vào 60ml mật ong, chia thành 2 lần uống trong ngày sau khi mổ ruột thừa có tác dụng trị viêm. Bài thuốc áp dụng 1- 2 tuần sẽ cho hiệu quả cao nhất.

Trị đau nhức do phong thấp

30-60g cây hoa xuyến chi, rửa sạch, sắc lấy nước uống ngày 2-3 lần sau bữa ăn 30 phút có tác dụng trị đau nhức do phong thấp. Liệu trình trị liệu tròn vòng 10- 15 ngày sẽ đạt được hiệu quả cao nhất.

Lưu ý: 

Cây hoa xuyến chi rất lành tính hầu như không gây ra tác dụng phụ gì khi trị bệnh. Chú ý thu hái cây hoa xuyến chi ở vùng núi cao trong lành để phát huy tác dụng trị bệnh được hiệu quả cao nhất.

Những kiến thức trên chỉ mang tính chất tham khảo nên sử dụng cây xuyến chi như một loài thảo dược có thể hỗ trợ cho sức khỏe như một cây thuốc nam dễ kiếm, một loại rau dại trong vườn…

PV (Tổng hợp)