Sốt: Cách xử trí và trường hợp nào cần nhập viện?

Sốt là một triệu chứng thường gặp của nhiều bệnh, đặc biệt là sốt do nhiễm virus hoặc do một lý do nào đó. Chính vì vậy, việc nắm được một số kiến thức cơ bản về sốt là rất cần thiết để chăm sóc sức khỏe bản thân và gia đình.

1. Khi nào xảy ra sốt?

Sốt là một biểu hiện thường gặp, có thể gặp ở trẻ nhỏ và người lớn. Sốt được xác định khi thân nhiệt cao trên 37,5 độ C, nếu cặp ở miệng hoặc hậu môn thì trên 38 độ C.

Ở trẻ nhỏ sốt thường xảy ra do viêm nhiễm đường hô hấp như: Viêm họng, viêm VA, viêm Amidan… Tuy nhiên, nếu trẻ chạy nhảy, đùa nghịch nhiều cũng có thể thay đổi nhiệt đột cơ thể. Bên cạnh đó, sốt ở trẻ nhỏ cũng có thể do dị ứng với thuốc, sốt do mọc răng... Mặc dù trẻ em rất hay bị sốt, nhưng không phải tất cả sốt đều nguy hiểm.

Ở người lớn, nhất là người cao tuổi, sốt đôi khi không được chú ý và dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, những trường hợp sốt cao có thể tiềm ẩn nguy hiểm. Thông thường sốt ở người lớn có thể do bệnh nhiễm trùng nặng, chẳng hạn như sốt rét, sốt xuất huyết, sốt siêu vi, nhiễm trùng huyết, viêm màng não ... hay tác dụng phụ của một số loại thuốc nhất định.

Thực tế cho thấy, ở một số người lớn do thời tiết thay đổi bất thường cũng khiến cơ thể cảm thấy mệt mỏi, sức đề kháng suy giảm và có thể dẫn đến tình trạng sốt.

Riêng ở người cao tuổi bị mắc một số bệnh mãn tính như: Cao huyết áp, thiếu máu cơ tim cục bộ, đái tháo đường, trầm cảm, Parkinson... khi bị sốt có thể do liên quan đến bệnh mạn tính hoặc chỉ đơn giản là viêm phổi nhưng nhận biết không rõ nên khi phát hiện thì tình trạng bệnh đã ở giai đoạn nặng.

Sốt là một triệu chứng thường gặp của nhiều bệnh.

2. Dấu hiệu nhận biết sốt

Khi bị sốt, có thể gặp các triệu chứng như: Người bệnh rét run, gai lạnh. Bệnh nhân khát nước, da đỏ, nóng, ẩm… nếu không được can thiệp tình trạng sốt có thể dẫn đến rối loạn ý thức như mất định hướng, mê sảng, co giật.

3. Xử trí đúng cách khi bị sốt

- Ở trẻ em: Khi trẻ sốt dưới 38 độ C thì vẫn ăn và chơi bình thường, trong khoảng thời gian 2 ngày đầu, có thể điều trị cho người bệnh tại nhà bằng phương pháp vật lý như: Cho bệnh nhân ở nơi thoáng mát, có thể trong nhiệt độ điều hòa từ 25 đến 28 độ, mặc quần áo thoáng, thấm mồ hôi, uống nhiều nước, lau người hoặc tắm bằng nước ấm…

Dùng thuốc hạ sốt khi người bệnh sốt >= 39 độ C. Thuốc thường được sử dụng an toàn là Paracetamol liều 10 đến 15 mg/ kg/ lần, có thể dùng lần tiếp theo sau 4 đến 6 giờ.

- Nếu ở trẻ nhỏ cần đặc biệt chú ý khi có các dấu hiệu bất thường như: Bỏ bú, quấy khóc nhiều, không chơi, sốt li bì, co giật, sảng, thở nhanh, thở khó, tiêu chảy, phân có nhày máu… cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị.

- Ở người cao tuổi: Nếu nghi ngờ người cao tuổi bị sốt khi thấy các triệu chứng như: Ớn lạnh, hơi thở nóng, tiểu gắt... nên cặp nhiệt kế ngay để xem có sốt hay không. Không nên chủ quan vì cơ thể của người cao tuổi khi đã mắc phải bệnh thì thời gian điều trị sẽ kéo dài hơn so với lúc còn trẻ. Đối với người cao tuổi, khi cơ thể có sự biến động về nhiệt độ thì sự điều nhiệt cũng thay đổi, dù với những nguyên nhân thông thường như cảm nhiễm thật nhẹ cũng làm nhiệt độ tăng cao đột ngột có khi ảnh hưởng lên hệ thần kinh.

Nếu có sốt phải hạ nhiệt ngay, không nên để nhiệt độ cao thì mới hạ sốt. Có thể lau mát và uống thuốc Paracetamol. Sau 10-15 phút cần kiểm tra cặp lại nhiệt độ để tránh nhầm lẫn tưởng là sốt đã hạ do khăn lạnh làm giảm nhiệt độ da tại chỗ, nhưng nhiệt độ cơ thể vẫn còn cao.

Đối với người cao tuổi việc hạ sốt và dùng thuốc hạ nhiệt chỉ mang tính chất tạm thời. Sau khi nhiệt độ đã hạ, nên đưa bệnh nhân đến bác sĩ để được khám và làm một số xét nghiệm cần thiết để tìm ra nguyên nhân của sốt và được điều trị tốt hơn.

Đưa người bệnh bị sốt đến cơ sở y tế ngay khi người bệnh sốt cao > 39 độ C không giảm được nhiệt độ khi điều trị bằng thuốc hạ sốt và các phương pháp vật lý phối hợp. Hoặc sốt rất cao >= 41 độ C. Bệnh nhân sốt trên 2 ngày.

Nếu có sốt phải hạ nhiệt ngay, không nên để nhiệt độ cao thì mới hạ sốt.

4. Những lưu ý khi chăm sóc người bị sốt

- Khi người bệnh đang lên cơn sốt cần để người bệnh nằm ở nơi thông thoáng khí, không có gió lùa và hạn chế nhiều người vây quanh.

- Có thể đặt nhiệt kế ở dưới nách hoặc ở hậu môn của bệnh nhân. Nhiệt kế phải được giữ trong nách ít nhất 3 phút, cánh tay của bệnh nhân áp sát vào ngực.

‎- Nếu thân nhiệt của người bệnh không quá 39 độ C: Bệnh nhân cần được cởi quần áo ấm, mặc thoáng mát, không đắp chăn. Đặc biệt, theo dõi nhiệt độ của người bệnh thường xuyên, cứ khoảng 1-2 giờ đo 1 lần.

- Chườm mát để hạ sốt bằng cách: Lau người hoặc tắm cho người bệnh bằng nước ấm. Dùng khăn bông mềm, sạch, nhúng vào chậu nước ấm, vắt hơi ráo rồi lau lên khắp thân mình, nhất là các vị trí như nách, bẹn, chờ bốc hơi thì lau tiếp cho tới khi thân nhiệt hạ xuống dưới 38 độ C, mặc lại quần áo cho người bệnh. Cần phải theo dõi nếu thân nhiệt lại tăng thì lại chườm tiếp.

- Nếu thân nhiệt bệnh nhân từ 38,5 độ C trở lên: Cần uống thuốc hạ sốt Paracetamol theo đúng liều lượng, cân nặng và khoảng cách giữa hai lần uống thuốc ghi trong hướng dẫn sử dụng. Nếu bệnh nhân buồn nôn không uống được thuốc thì có thể dùng viên đạn nhét hậu môn.

- Cho người bệnh uống nhiều nước, nếu ở trẻ còn bú thì cho bú nhiều hơn. Bù nước và điện giải cho bệnh nhân bằng Oresol theo đúng hướng dẫn sử dụng.

‎- Cho bệnh nhân ăn uống bình thường bằng các loại thức ăn lỏng, dễ tiêu như cháo, súp… uống thêm các loại nước hoa quả như cam, chanh…