Gan đóng một vai trò rất quan trọng trong cơ thể với những chức năng chính như chuyển hóa chất (khi thức ăn được nạp vào gan sẽ chuyển hóa đến 90% thành các chất cung cấp cho toàn bộ cơ thể); chức năng thứ hai là dự trữ sinh tố, tạo mật, tạo máu...; thứ ba là thải độc rất quan trọng.
Chính vì vậy tổn thương gan là một tổn thương nặng, có ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể. Nên việc tầm soát, phòng ngừa các bệnh lý về gan là hết sức cần thiết.
Những bệnh lý thường thấy
Các bệnh lý về gan thường gặp ở Việt Nam đó là: nhóm bệnh về viêm gan do siêu vi (dễ thấy nhất là viêm gan siêu vi A, B, C). Thứ hai là nhóm bệnh viêm gan, xơ gan do rượu bia. Thứ ba là nhóm ngộ độc gan do thuốc. Ngoài ra còn có các trường hợp như ký sinh trùng, viêm gan tự miễn…
Khi mắc các bệnh lý về gan người bệnh nên chú ý từ những biểu hiện ban đầu như cảm giác ăn đầy bụng, khó tiêu hoặc đau tức ở vùng hạ sườn phải. Đừng nghĩ rằng khi nào vàng da hoặc bụng to trướng mới là mắc bệnh gan và đi gặp bác sĩ vì khi đó bệnh thực sự đã nặng rồi. Trên thực tế có nhiều người bệnh thường hay bỏ qua những triệu chứng bệnh ban đầu, trong khi diễn tiến của các bệnh lý về gan rất thầm lặng và nguy hiểm.
Bởi gan có chức năng bù trừ, phần “khỏe” bù trừ cho phần gan bị hủy hoại, cho đến khi nó không còn chịu đựng nổi nữa mới xuất hiện các triệu chứng của suy gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan và khi đó bác sĩ cũng sẽ gặp khó khăn hơn trong điều trị các bệnh lý về gan cho bệnh nhân.
Khi bị các bệnh lý về gan, việc chữa trị sẽ phụ thuộc rất nhiều vào thời điểm mà bệnh nhân đến gặp bác sĩ để thăm khám và điều trị. Nếu bệnh nhân đến vào giai đoạn muộn khi đã bị xơ gan mất bù, ung thư gan, khả năng chữa trị không cao và thời gian chữa cần dài hơn. Còn với trường hợp bệnh nhân được phát hiện sớm, chỉ ở mức độ viêm gan, điều trị phục hồi không mất quá nhiều thời gian. Với những bệnh nhân viêm gan do bia rượu, việc đầu tiên cần làm chính là ngừng rượu bia. Còn với bệnh gan do siêu vi, trong đó siêu vi C hiện nay đã có thuốc đặc trị nên không cần quá lo lắng.
Thận trọng với viêm gan siêu vi B
Viêm gan siêu vi B là một trong những bệnh lý về gan cần được chú ý. Những trường hợp viêm gan B không hoạt động không cần dùng thuốc, nhưng cần được bác sĩ thăm khám, xét nghiệm mỗi 3 hoặc 6 tháng một lần để theo dõi diễn tiến bệnh, đồng thời có hướng dẫn thích hợp. Nhiều người bệnh thấy giai đoạn này không cần điều trị lại thường bỏ qua, cho tới một lúc nào đó xuất hiện các biến chứng như viêm gan B bùng phát như xơ gan hoặc ung thư gan rất nguy hiểm.
Cách tốt nhất hiện nay để phòng tránh viêm gan siêu vi B là chích ngừa. Tuy nhiên trước khi chích phải xét nghiệm coi có kháng thể hay không, nếu có kháng thể rồi không cần chích ngừa, còn nếu cần phải chích cần chích 3 mũi với thời gian là 0-1-6 tháng.
Không tự ý mua thuốc khi có bệnh lý gan
Trên thị trường hiện nay có khá nhiều loại thuốc được quảng cáo giúp mát gan, tiêu độc, hỗ trợ người hay uống nhiều rượu bia… Song nếu nghi ngờ mình có bất cứ bệnh lý nào liên quan đến gan, người bệnh hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để tầm soát, nếu có bệnh hãy theo phác đồ điều trị bác sĩ đưa ra. Ngay cả viêm gan do bia rượu cũng không nên tự ý dùng các loại thuốc nói trên.
Viêm gan do rượu diễn tiến từ gan nhiễm mỡ, dần dần là viêm gan mãn, xơ gan và cuối cùng có thể dẫn tới ung thư gan. Lời khuyên đầu tiên của bác sĩ dành cho những người này là ngưng bia rượu, nếu chưa thể ngưng ngay thì một ngày chỉ nên uống 1 lon bia hoặc 1 ly rượu vang đỏ kết hợp chữa trị bằng những loại thuốc chuyên khoa đã được công nhận. Chính vì thế không nên nghe quảng cáo thuốc này, thuốc kia tốt mà tự ý dùng. Thậm chí nếu dùng thuốc tự ý, bừa bãi có thể gây ngộ độc gan.
Thêm nữa, trong quá trình điều trị bệnh lý gan với phác đồ của bác sĩ, bệnh nhân cũng không nên tự ý dùng thêm các sản phẩm được quảng cáo tốt cho gan. Tất nhiên có thể dùng một vài loại bông giải nhiệt như bông actiso. Nhưng không thể chỉ dựa vào đó nếu thực sự có bệnh.
Tâm lý của nhiều người bệnh hiện nay vẫn còn ngại đến bệnh viện khi phát hiện bất cứ dấu hiệu nào một phần, do một số bệnh viện môi trường không thoải mái, bệnh nhân quá đông. Nhưng quan trọng hơn là ý thức tự bảo vệ sức khỏe của không ít người còn chưa cao. Chính vì thế nhiều trường hợp đến bệnh viện khi bệnh đã trở nặng.
Để hạn chế các bệnh lý về gan cần chú ý những điều sau: hạn chế bia rượu, hạn chế ăn đồ chiên xào, hạn chế các loại thực phẩm có hóa chất, tăng cường tập luyện thể dục thể thao và không làm việc quá sức, vì các cơ quan trong cơ thể cũng cần có thời gian được nghỉ ngơi thích hợp. Và đặc biệt nên chích ngừa nếu có chỉ định để đảm bảo cho một lá gan khỏe mạnh.
BS.CKII Huỳnh Anh Quốc Khoa tiêu hóa & Gan, mật, Bệnh viện FV