5 hoạt động của thận mà bạn cần biết

Khi nói đến các cơ quan quan trọng trong cơ thể thì có lẽ trái tim là cơ quan được yêu mến nhất, cả về nghĩa đen và nghĩa bóng.

Tuy nhiên, thận cũng là một cơ quan đóng vai trò rất quan trọng trong việc duy trì sức khỏe con người. Trong cơ thể, đây là một tạng có kích thước tuy nhỏ nhưng lại là một “nhà máy hóa học”, làm việc bền bỉ 24 giờ/7 ngày liên tục nhằm đào thải các chất dư thừa và kiểm soát áp lực máu (huyết áp) của chúng ta luôn ổn định. Vì vậy, khi thận ngừng hoạt động thì cơ thể bạn cũng vậy. Dưới đây là 5 công việc chính của quả thận khỏe mạnh đã và đang âm thầm thực hiện hàng giờ, hàng ngày mà bạn cần biết.

1. Đào thải các chất dư thừa ra khỏi cơ thể

Nghĩ đến thận là nghĩ đến một hệ thống lọc của cơ thể. Khi chúng ta ăn và uống vào, thậm chí là hít thở, một quá trình chuyển hóa rất phức tạp trong cơ thể bắt đầu diễn ra, sản sinh ra nước và các chất chuyển hóa, trong đó có các chất dư thừa. Thận thực hiện công việc giúp duy trì sự sống nhờ quá trình lọc sạch và đưa trở lại cơ thể một lượng máu tới 200 lít mỗi ngày. Khoảng 1-2 lít dịch được loại bỏ khỏi cơ thể qua đường nước tiểu chứa các chất thải và dịch dư thừa. Điều đó nhằm ngăn ngừa sự tích lũy các chất cặn bã để duy trì cơ thể bạn được khỏe mạnh.

Điều này lý giải tại sao bệnh nhân bị suy thận sẽ có các triệu chứng như bị phù và các triệu chứng bị nhiễm độc (trong y học gọi là hội chứng ure máu cao) như đau đầu, buồn nôn, mất ngủ, suy giảm trí nhớ, thậm chí là co giật, hôn mê và tử vong nếu suy thận quá nặng và không được điều trị kịp thời.

Cấu tạo và chức năng của thận.

2. Điều hòa huyết áp

Thận sản sinh ra hormon được gọi là renin có chức năng gây co mạch máu và giúp kiểm soát huyết áp của cơ thể. Thận có thể làm tăng áp lực máu nếu nó bị thấp và sẽ cố gắng làm hạ áp lực máu nếu nó bị tăng quá cao. Khi thận bị bệnh, chức năng điều hòa huyết áp bị mất đi, tăng huyết áp là một dấu hiệu rất thường gặp của bệnh nhân có bệnh thận.

3. Kiểm soát quá trình sản sinh hồng cầu

Thận sản xuất ra hormon là erythropoietin. Erythropoietin sẽ kích thích tủy xương trong quá trình tạo hồng cầu (tạo máu). Hồng cầu có chức năng vận chuyển oxy từ phổi đi đến các cơ quan trong khắp cơ thể. Vì vậy, có thể nói các tế bào hồng cầu cung cấp năng lượng cần thiết cho các hoạt động của cơ thể hàng ngày. Khi bệnh nhân bị suy thận mạn tính, quá trình sản xuất erythropoetin bị thiết hụt sẽ gây thiếu máu và các hậu quả của nó.

4. Sản xuất dạng hoạt động của vitamin D cho xương chắc khỏe

Thận có chức năng chuyển vitamin D từ dạng bổ sung hoặc từ ánh nắng mặt trời thành dạng hoạt động của vitamin D là dạng cần thiết cho cơ thể. Vitamin D có chức năng làm tăng hấp thu calci (được ăn và uống vào) qua niêm mạc ruột.

Khi thận bị tổn thương, quá trình tổng hợp vitamin D bị giảm sút, gây ra các triệu chứng của giảm calci máu như chuột rút (vọp bẻ) và nếu giảm calci máu kéo dài sẽ gây bệnh lý tại xương như loãng xương cũng như nhiều hậu quả khác.

5. Kiểm soát pH máu (điều hòa toan - kiềm)

pH máu là một thông số giúp đánh giá cân bằng acid - base trong cơ thể. Thận của bạn hoạt động như một hệ đệm có chức năng duy trì một cân bằng khỏe mạnh của các chất hóa học, do đó kiểm soát nồng độ acid trong máu. Ví dụ như khi các tế bào bị tổn thương sẽ gây nên tình trạng nhiễm acid (nhiễm toan) hoặc các thức ăn mà bạn ăn vào cơ thể làm tăng hoặc làm giảm lượng acid trong cơ thể. Khi đó, thận có nhiệm vụ làm cân bằng pH của cơ thể bằng cách loại bỏ hoặc giữ lại một lượng hợp lý acid và các tác nhân của hệ đệm.

Bệnh nhân bị suy thận nặng sẽ mất khả năng điều hòa pH, cơ thể bị ứ đọng acid và rơi vào tình trạng nhiễm toan, khi đó, các rối loạn bắt đầu xảy ra. Tình trạng nhiễm toan cần phải được điều chỉnh bằng thuốc (truyền dung dịch kiềm để trung hòa) hoặc phải lọc máu cấp cứu nếu bị toan hóa máu nặng.

BS. Nguyễn Văn Thanh (Bộ môn Nội tổng hợp - Trường đại học Y Hà Nội)