Bỏ điều trị, đánh cược sinh mạng

Nhiều người đang điều trị tại bệnh viện có dấu hiệu sức khỏe ổn hơn nên tự quyết định xin về nhà hoặc ngưng chữa tiếp, khi bệnh chuyển xấu không thể cứu kịp.

Mới đây, một thai phụ 34 tuổi, thai 38 tuần, đến Bệnh viện Phụ sản Hà Nội khám do có các dấu hiệu như chuyển dạ. Bác sĩ khám, chẩn đoán chưa đến lúc sinh nên cho thuốc kiểm soát cơn co, yêu cầu nằm viện theo dõi nhưng chị không đồng ý.

Thai phụ cho biết nhà ở gần bệnh viện, chỉ mất 5-10 phút đi xe nên về nhà cho thuận tiện chăm sóc. Ngoài ra, gia đình muốn chọn ngày đẹp sinh con để hợp tuổi bố mẹ, chị càng có lý do không nằm viện theo yêu cầu bác sĩ. Thai phụ đề nghị được ký cam kết để về nhà, nhưng ê kíp điều trị kiên quyết không đồng ý.

Ngày 16/2, bác sĩ Nguyễn Trung Đạo, Khoa Sản bệnh A4, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, cho biết may mắn cuối cùng người phụ nữ không về nhà, bởi nguy hiểm không thể lường hết. Lý do là chị chửa trên vết mổ cũ, cơn co nhiều nhưng không gây đau bụng. "Nếu bệnh nhân về nhà, cơn co đến bất ngờ không thể kiểm soát thì nguy cơ suy thai, mất tim thai, thậm chí vỡ tử cung đe dọa tính mạng của hai mẹ con", bác sĩ nói.

Tương tự, một phụ nữ mang thai 24 tuần dọa đẻ non, nhập viện cấp cứu. Sau khi sức khỏe ổn định, chị tự bỏ viện về nhà, cho rằng chưa thể sinh ngay. Sau đó, sức khỏe chuyển biến xấu, thai phụ quay lại cấp cứu, may mắn giữ được thai nhưng sức khỏe mẹ yếu, phải hồi sức tích cực.

Theo bác sĩ Đạo, có nhiều lý do để một người tự ý bỏ viện, như gia đình còn con nhỏ, nhà xa, tốn kém điều trị. Ngoài ra, đa số người bệnh không nhận thức được mức độ nguy hiểm khi "tự chẩn đoán, tự kết luận bệnh", thấy khỏe hơn là muốn về nhà. "Song, bệnh lý từ diễn biến bình thường sang bất thường rất nhanh, nhiều khi không kịp trở tay, nguy hiểm đến tính mạng", bác sĩ nói.

Hơn 10 năm điều trị bệnh nhân ung thư, bác sĩ Hà Hải Nam, Phó trưởng Khoa Ngoại bụng 1, Bệnh viện K, cho biết số lượng bệnh nhân tự ý bỏ ngang điều trị nhiều không đếm hết, đến khi nhập viện thì "vô phương cứu chữa". Như cụ ông 84 tuổi, tắc ruột, buồn nôn, sinh thiết phát hiện trực tràng giai đoạn muộn. Để điều trị, bệnh nhân cần xử lý tắc ruột trước, tiếp đó làm hậu môn giả và phẫu thuật cắt u (nếu sức khỏe cho phép), hiệu quả điều trị được bác sĩ tiên lượng rất khả quan. Tuy nhiên, bệnh nhân sợ dao kéo, tốn kém chi phí nên không tiếp nhận điều trị. Khoảng 5 tuần sau, cụ ông nhập viện cấp cứu trong tình trạng thập tử nhất sinh do vỡ ruột. Lúc này, bệnh nhân không thể can thiệp mổ cắt u, cũng không thể đóng hậu môn giả, suy kiệt do nhiều bệnh lý. Sau hai tuần, người bệnh qua đời.

Hay bệnh nhân nữ, 53 tuổi, bị ám ảnh với việc phải chờ đợi, xếp hàng và "thái độ" của y bác sĩ tại viện công nên đến hiệu thuốc gần nhà nhờ dược sĩ đoán bệnh, kê đơn. Mỗi lần dược sĩ bán thuốc cho bà chỉ có hai loại giảm đau paracetamol và chống viêm. Uống hết thuốc thì triệu chứng giảm, nhưng vài ngày sau tình trạng sưng nướu, chảy máu chân răng tái phát. Bà cho biết "chỉ khi mắc bệnh nặng, phải xét nghiệm chụp chiếu thì đến bệnh viện, còn khám và mua thuốc bên ngoài cho nhanh, lại được phục vụ tốt".

Nhiều trường hợp khác sau khi chẩn đoán, tự ý bỏ về dùng thuốc nam, dẫn tới suy gan, suy thận, nhiễm acid máu nghiêm trọng, phải điều trị hồi sức tích cực, lọc máu hỗ trợ nhiều lần, lở loét. Khi quay lại bệnh viện, tình trạng nặng cũng không thể can thiệp, chỉ dùng thuốc giảm đau, kéo dài sự sống, thậm chí tử vong.

"Khuyến cáo và phác đồ của bác sĩ không như bệnh nhân mong mỏi dù dựa trên thăm khám lâm sàng một cách khoa học, nên nhiều người chọn bỏ viện và đặt cược vào thuốc gia truyền không rõ nguồn gốc", bác sĩ nói.

Bệnh nhân xếp hàng chờ tới lượt khám tại Bệnh viện ung bướu TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần

Tình trạng tự đoán bệnh, kê đơn, bốc thuốc và bỏ ngang điều trị, không cần thăm khám đã diễn ra nhiều năm nay. Theo Phó giáo sư Đỗ Văn Dũng, Trưởng Khoa Y tế công cộng, Đại học Y dược TP HCM, nguyên nhân đầu tiên do người bệnh chủ quan, coi thường tính mạng của bản thân hoặc người nhà.

Nhóm thứ hai là không tôn trọng nhân viên y tế, dễ bực dọc, cáu gắt, mất bình tĩnh nên không tiếp thu được ý kiến bác sĩ. Đặc biệt, nhóm tự nhận có hiểu biết về bệnh hoặc thuốc nên khó trao đổi với bác sĩ, hoặc cho rằng chỉ định của bác sĩ chưa tốt bằng lời khuyên chuyên gia khác.

Ngoài ra, khó khăn kinh tế, địa lý, đi lại khó khăn, tâm lý ngại chờ đợi hoặc nghĩ cơ hội sống không còn, có chạy chữa cũng không thành cũng là lý do khiến bệnh nhân dễ buông xuôi.

Theo phó giáo sư, hành động tự ý bỏ về hay tự ý bỏ thuốc, bỏ điều trị của người bệnh là rất nguy hiểm, thậm chí "có thể đánh đổi bằng cả tính mạng". Trong khi, cán bộ y tế là người có kiến thức, được đào tạo, kể cả không phải bác sĩ chuyên khoa cũng có kỹ năng cấp cứu nhất định. Khi có triệu chứng bất thường, bác sĩ nhanh nhạy, phán đoán kịp thời để xử lý trong thời gian vàng, cứu sống người bệnh, không để lại biến chứng. Ngoài ra, "chỉ có nhân viên y tế mới có đủ năng lực và quyền đưa ra chỉ định, kết luận chính xác, nên cần tuân thủ", phó giáo sư nói.

Bác sĩ Trần Văn Khanh, Giám đốc Bệnh viện Lê Văn Thịnh, cho rằng khi vào bệnh viện, tùy theo mức độ bệnh, bác sĩ có chỉ định điều trị phù hợp và theo dõi chặt chẽ nhất, bằng quan sát hay các thiết bị chuyên sâu. "Do đó, khi giao sức khỏe của mình cho nhân viên y tế, bạn cần tôn trọng, tuân thủ bởi nhiều dấu hiệu sớm chỉ bác sĩ phát hiện được", ông Khanh nói.

Ngoài ra, khi quyết định cho bệnh nhân xuất viện, bác sĩ phải thông qua khám lâm sàng và các chỉ số. Đôi khi, người bệnh cảm giác khỏe hơn nhưng thực chất bệnh vẫn tồn tại trong cơ thể. Đến khi bệnh trở nặng, bệnh nhân không xử lý kịp thời, để lại biến chứng. Ví dụ, người mắc sốt xuất huyết thường nghĩ "hết sốt là khỏi bệnh" nhưng trên xét nghiệm, chỉ số tiểu cầu giảm, vẫn có thể xảy ra biến chứng. Nhiều bệnh nhân áp xe, nhiễm trùng, thấy vết thương lành cũng nghĩ khỏi bệnh. Vài ngày sau, vết thương sưng tấy, nhiễm trùng nặng, phải can thiệp phẫu thuật nặng nề.

"Tuy nhiên, việc này không thể đổ lỗi hoàn toàn cho người bệnh", phó giáo sư nói, cho rằng có lúc kỹ năng giao tiếp của nhân viên y tế chưa tốt, người dân chưa nắm được hết vấn đề, không hiểu được tình trạng bệnh, khiến cuộc trao đổi không thuận lợi. Thỉnh thoảng, nhân viên y tế cũng bị chi phối cảm xúc, do yếu tố gia đình, sức khỏe nhưng trường hợp này không quá phổ biến. Hầu hết nhân viên y tế đều cố gắng hoàn thành công việc với "trái tim nóng, cái đầu lạnh", mục tiêu hàng đầu là cứu sống người bệnh.

Chuyên gia khuyến cáo, bệnh nhân cần tôn trọng, giữ bình tĩnh để hiểu tư vấn của bác sĩ, giúp cuộc trao đổi, thăm khám rõ ràng hơn. Khi có khúc mắc, người thân hoặc người nhà nên phản ánh lại, không nên tự ý kết luận hay xúc phạm nhân viên y tế.

Người bệnh cần đọc kỹ đơn thuốc và hướng dẫn của y bác sĩ. Nếu chưa hiểu hoặc có tác dụng phụ, hãy hỏi lại để được tư vấn đầy đủ và chính xác. Tái khám đúng theo lịch hẹn. Không uống thuốc từ nhiều nguồn, không tự ý bỏ thuốc, dùng thuốc nam.

Ngoài ra, bác sĩ cũng cần xem bệnh nhân như người nhà, bình tĩnh giải thích đơn giản, súc tích để họ hiểu được tình trạng sức khỏe, tránh xảy ra xung đột.