Tiêu dao tán, bài thuốc trị đau mạn sườn

Đau mạn sườn thuộc chứng ''hiếp thống'' trong y học cổ truyền. Bệnh liên quan đến 2 kinh mạch, tạng phủ là can (gan) và đởm (mật).

1. Nguyên nhân và cơ chế gây bệnh

- Do can khí uất kết gặp các tác nhân bên ngoài như lạnh, hoặc lao động quá sức làm cho can khí không được thư thái, thiếu điều đạt, cân mạch không được nuôi dưỡng gây đau.

- Hoặc do huyết dịch ứ đọng, lưu thông không tốt cản trở đến công năng sơ tiết điều đạt của can; can đởm không hỗ trợ tương tác lẫn nhau làm quan hệ tạng phủ mất thăng băng, ứ trệ gây đau.

Các vị thuốc trong bài thuốc trị đau hai mạn sườn

2. Bài thuốc tiêu giao tán trị đau mạn sườn

2.1 Triệu chứng, biểu hiện

Đau hai mạn sườn, ngực sườn đầy tức, hay cáu gắt, mắt đỏ, miệng đắng, mặt nóng đỏ, đại tiện thất thường khi táo khi lỏng. Lâu ngày khí uất hóa hỏa phiền nóng, khô miệng đau răng, rêu lưỡi vàng. Mạch huyền sác.

Phương pháp điều trị: Sơ can giải uất, kiện tỳ, dưỡng huyết.

2.2 Thành phần bài thuốc

Sài hồ 12g, đương qui 16g, bạch thược 16g, bạch truật 16g, bạch linh 16g, cam thảo 6g, bạc hà tươi 12g, sinh khương 8g.

Cách dùng: Bảy vị trên (trừ bạc hà) + nước 1600ml, sắc còn 600ml cho bạc hà vào sắc còn 250ml. Chia đều 4 phần, uống trong ngày.

Bài thuốc có thể sao giòn, tán bột mịn, mỗi lần uống 10g với nước sắc bạc hà, sinh khương.

Công dụng: Chữa các chứng can uất huyết hư sinh ra mạn sườn đầy tức,  đầu ">đau đầu hoa mắt, họng khô, mệt mỏi, chán ăn hoặc hàn nhiệt vãng lai, kinh nguyệt không đều, hai vú căng tức, mạch huyền.

Cây và vị thuốc sài hồ, có công dụng sơ can, giải uất - chủ dược trong bài thuốc

2.3 Phương giải bài thuốc

- Sài hồ sơ can giải uất là chủ dược.

- Đương quy, bạch thược bổ huyết dưỡng can, hòa vinh.

- Bạch linh, bạch truật, cam thảo ích khí, kiện tỳ bổ trung.

- Sinh khương ôn vị, hòa chung dùng với đương quy, bạch thược để điều hòa khí huyết.

- Bạc hà trợ cho sài hồ để tán nhiệt, sơ can giải uất.

Các vị thuốc hợp lại có tác dụng sơ can lý tỳ, hòa vinh dưỡng huyết.

3. Gia giảm bài thuốc, ứng dụng trong điều trị

- Trường hợp can uất huyết hư phát sốt, hoặc sốt về chiều, tự ra mồ hôi hoặc ra mồ hôi trộm, đầu đau mắt mờ, hồi hộp, bứt rứt, má đỏ,miệng khô, hoặc kinh nguyệt không đều, bụng đau, bụng dưới nặng, tiểu tiện khó và đau, dùng bài thuốc cần thêm đơn bì, chi tử để sơ can thanh nhiệt gọi là bài Đơn chi tiêu giao tán.

- Trường hợp can uất huyết hư, bụng đau trước kinh, mạch huyền hư, bài thuốc gia thêm sinh địa hoặc thục địa để tăng cường dưỡng huyết hòa vinh, gọi là bài Hắc tiêu giao tán .

- Trường hợp khí trệ sườn đau nặng bỏ bạch truật gia hương phụ để hành khí, chỉ thống (giảm đau).

- Trường hợp viêm gan mạn tính">viêm gan mạn tính, vùng gan đau nhiều, người mệt mỏi, ăn ít thuộc chứng can uất tỳ hư dùng bài tiêu giao tán bỏ bạc hà, sinh khương gia hải phiêu tiêu, đảng sâm để hòa can bổ tỳ.