5 bài thuốc trừ đờm, chữa ho từ cát cánh

Cát cánh có vị đắng, cay, tính ôn, vào kinh phế; có tác dụng tuyên phế khí, tán phong hàn, tán ho, trừ đờm…

1. Đặc điểm và tác dụng dược lý của cát cánh

Cát cánh có tên khoa học Platycodon grandiflorum A. DC. Thuộc họ Hoa chuông Campanulaceae.

Cát cánh (Radix platycodi) là rễ khô của cây cát cánh.

Nghiên cứu cho thấy trong lá, hoa, và thân, cành cát cánh đều có chứa saponin. Saponin này có tác dụng phá huyết mạnh hơn saponin trong rễ. Theo Trung Hoa y học tạp chí (1952), uống cát cánh thấy tác dụng tiêu đờm rõ rệt trên lâm sàng.

Theo ''Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam'' của GS. Đỗ Tất Lợi, tác dụng trừ đờm của cát cánh chủ yếu do chất saponin. Khi uống chất saponin gây kích thích niêm mạc cổ họng và dạ dày đưa đến phản xạ tăng phân tiết ở đường hô hấp làm cho đờm loãng ra và dễ tống ra ngoài.

Cây cát cánh.

2. Công dụng và liều dùng của cát cánh

ThS.BS. Nguyễn Quang Dương – Trưởng khoa Ung bướu Bệnh viện Tuệ Tĩnh cho biết, cát cánh chữa ho, ho có đờm hôi tanh. Ngày uống 3-9g, dưới dạng thuốc sắc. Không dùng dưới dạng thuốc tiêm.

Theo y văn cổ, cát cánh có vị đắng, cay, tính hơi ôn, vào kinh phế; có tác dụng tuyên phế khí, tán phong hàn, tán ho, trừ đờm; dùng chữa ngoại cảm sinh ho, cổ họng sưng đau, ngực đầy trướng đau, ho ra máu, mủ. 

Những người âm hư mà ho thì không dùng được.

Vị thuốc cát cánh trừ đờm, chữa ho.

3. Bài thuốc trừ đờm, chữa ho từ cát cánh

ThS.BS. Nguyễn Quang Dương giới thiệu một số bài thuốc trừ đờm, chữa ho từ cát cánh như sau:

Bài 1: Cát cánh 8g, xuyên bối mẫu 6g, tỳ bà diệp (lá nhót tây) 12g, lá dâu 12g, cam thảo 4g. Sắc uống. Mỗi ngày uống 1 thang, uống liền 2 - 4 ngày. Chữa ho do nóng, đờm dính quánh.

Bài 2: Cát cánh 8g, ngũ vị tử 8g, hạnh nhân 12g, tía tô 12g, bạc hà 4g, gừng tươi 3 lát. Sắc uống. Uống liền trong 2 - 4 ngày. Chữa ho do lạnh, đờm loãng.

Bài 3: Cát cánh 6g, trần bì 6g, bán hạ chế 6g, mạch môn sao 6g, ngưu tất 6g, ngũ vị tử 6g, tiền hồ 6g, ma hoàng 6g. Sắc uống. Chữa ho suyễn nhiều đờm.

Bài 4 - Thang cát cánh: Cát cánh 8g, cam thảo 4g, tang bạch bì 10g. Sắc uống hoặc tán thành bột uống. Chữa họng sưng đau. Ở liều cao hơn gấp 3 - 5 lần dùng chữa phế ung (áp-xe phổi, viêm phổi nhiều đờm mủ).

Bài 5: Cát cánh 10g, kim ngân hoa 15g, liên kiều 10g, cam thảo sống 6g. Sắc uống. Chữa viêm amidan, họng viêm nhiều đờm.

Kiêng kỵ: Người âm hư, ho lâu ngày và có chiều hướng ho ra máu đều không nên uống.