Những điều kỳ diệu mang lại từ tình yêu thương của những chiến sĩ áo trắng thầm lặng

Mỗi khi có ca sản phụ vào sinh, các y bác sỹ lại nhanh chóng mặc áo mưa, đeo kính, các dụng cụ bảo vệ để...đỡ đẻ. So với các ca đẻ mổ thông thường, ca đẻ mổ cho sản phụ có HIV mất nhiều thời gian hơn.

Thời gian chuyển dạ càng kéo dài càng ảnh hưởng đến tính mạng người mẹ. Tỷ lệ lây nhiễm từ mẹ sang con khi chuyển dạ là 50% nên ngoài đảm bảo an toàn cho người mẹ, việc giữ an toàn cho đứa trẻ khi sinh cũng được các bác sỹ Khoa Sản nhiễm Trùng C3 (Bệnh viện phụ sản Hà Nội) đặt lên hàng đầu.

Mặc áo mưa, đeo 2 găng tay trong phòng mổ

Nơi đây được biết đến là địa chỉ điều trị tất cả những trường hợp sản phụ bị nhiễm trùng, lây nhiễm; điều trị và đỡ đẻ sản phụ mắc bệnh truyền nhiễm như viêm gan B, HIV, giang mai, lao, thủy đậu…; xử lý các trường hợp tai biến sản phụ khoa từ nơi khác chuyển về. Ngoài ra, còn điều trị các bệnh lý nam khoa. Các y bác sỹ ở đây vẫn thường đùa với nhau rằng “trời không mưa mà mặc áo mưa”.

Hơn 28 năm gắn bó với nghề, Th.BSCKII Lê Thế Vũ, Trưởng khoa Sản nhiễm trùng C3 (Bệnh viện Phụ sản Hà Nội) không nhớ đã bao lần thực hiện phẫu thuật cho bệnh nhân HIV. Thấy tôi ngạc nhiên về câu nói đùa của mọi người, bác sỹ Vũ bảo việc này giúp bác sỹ bảo đảm an toàn cho chính mình, đồng nghiệp và cả các sản phụ khác. Cũng chính vì vậy mà trong quy trình hỗ trợ sinh sản, ngành y tế đã có hướng dẫn quy định các phòng mổ, phòng sinh phải trang bị đầy đủ dụng cụ y khoa, áo quần, kính mắt bảo hộ găng tay.

Thay vì đeo một găng tay như bình thường, thì bác sỹ ở Khoa này khi thực hiện đỡ đẻ cho những sản phụ truyền nhiễm phải lồng 2 găng tay, găng dài tới tận nách, không chỉ mặc áo blu trong phòng mổ mà mặc thêm áo mưa trong phòng mổ và đeo kính bảo hộ để tránh dịch ở bệnh nhân bắn ra.

Những ca đỡ đẻ thông thường cũng khác hẳn với ca đỡ cho sản phụ tại đây. Ca mổ cho sản phụ HIV thường diễn ra lâu hơn so với bình thường, đòi hỏi bác sỹ phải thận trọng, mọi thao tác đều phải thực hiện chậm hơn. Thời gian chuyển dạ càng kéo dài càng ảnh hưởng đến tính mạng người mẹ. Tỷ lệ lây nhiễm từ mẹ sang khi chuyển dạ là 50% nên ngoài đảm bảo an toàn cho người mẹ, việc giữ an toàn cho đứa trẻ khi sinh cũng rất quan trọng. Người bác sỹ tuyệt đối không để đứa trẻ bị xây xước khi đỡ. Trường hợp đòi hỏi tốc độ nhanh chóng cũng phải xử lý từng bước kỹ lưỡng để tránh nguy cơ phơi nhiễm. Đây là thách thức rất lớn đối với các y bác sỹ của Khoa.

Nói về những rủi ro trong công việc, các y bác sỹ ở đây cho biết, cán bộ y tế làm việc trong môi trường đỡ cho bệnh nhân HIV, truyền nhiễm thì nguy cơ phơi nhiễm không chỉ với HIV mà tất cả các bệnh truyền nhiễm. Có thể nói khoa Sản là nơi nguy cơ phơi nhiễm HIV cao nhất khi phải khâu tầng sinh môn, mổ, tiếp xúc liên tục với máu, nước ối, dịch tiết…Chỉ một sơ xuất nhỏ trong công việc cũng có thể gặp rắc rối.

Chăm sóc trẻ sơ sinh non tháng và bệnh lý tại bệnh viện Phụ sản Hà Nội

​“Công việc có tính rủi ro cao không có nghĩa là mình sợ, bỏ mặc bệnh nhân. Hạnh phúc lớn nhất của bác sỹ Sản là giúp mẹ tròn con vuông. Chúng tôi đối diện và làm tốt nhất có thể. Hơn nữa khi biết đặc thù việc mình làm sẽ có chủ động phòng hộ tốt hơn. Với sản phụ có bệnh và chính họ vốn đã tự mặc cảm rất nhiều nên mình không tế nhị, họ dễ cảm nhận mình bị kỳ thị, phân biệt. Việc thiếu tôn trọng, miệt thị hay bỏ rơi sản phụ là điều chúng tôi không được phép nghĩ đến” – Ths Lê Thế Vũ chia sẻ.

Không những thế, y bác sỹ ở đây không ít lần phải "đứng tim" vì người bệnh, người nhà của sản phụ. Có những bệnh nhân cả vợ chồng đều nghiện hút, có HIV, nhiều hôm họ phê thuốc mà “phá” bác sỹ. Những lúc này, họ thường rất bất cần nên nhiều khi bác sỹ phải nịnh bệnh nhân. Trong khoa còn có bác sỹ trong khi mổ lấy thai, máu bắn vào mắt. Trường hợp khác lại còn bị máu của sản phụ bắn tung tóe lên người… Những tai nạn luôn rình rập và biết rõ rất khó tránh nhưng những bác sỹ, nhân viên y tế được phân công, công tác tại đây đều không từ chối nhiệm vụ được giao.

Ám ảnh bởi những chuyện quá đau lòng

Ngoài việc thường xuyên đối mặt với những rủi ro nghề nghiệp, những y bác sỹ làm việc ở Khoa C3, bệnh viện Phụ sản Hà Nội còn thường xuyên bị ám ảnh bởi những câu chuyện quá đỗi đau lòng của những người lỡ mắc phải căn bệnh nan y này. ​Trong năm 2018, Khoa đã tiếp nhận và đỡ cho 62 trường hợp sản phụ có HIV. Chỉ riêng trong tháng 11 đã có 11 ca vào sinh.Mỗi người một hoàn cảnh, số phận.

Với một người phụ nữ đang có cuộc sống bình thường, bỗng chốc nhận “bản án tử hình”, biết mình mang căn bệnh thế kỷ thật khó chấp nhận nổi. Nhưng người phụ nữ đang mang trong mình một mầm sống mới hay tin nhiễm HIV, nỗi đau ấy càng nhân lên gấp bội. Có bệnh nhân suy sụp tới mức ngất xỉu sau khi nghe báo kết quả dương tính với HIV.

Trước những số phận của những bệnh nhân đặc biệt, các y bác sỹ ở Khoa đã không ít đem mất ngủ, day dứt khôn nguôi… Bởi không phải sản phụ có HIV chỉ là những đối tượng tệ nạn xã hội từ con nghiện, là gái mại dâm… mà nhiều phụ nữ đang là những công dân tốt, đang ngày đêm cống hiến cho gia đình và xã hội. Họ là nạn nhân, có những người là giảng viên đại học, kỹ sư… Hạnh phúc chờ giây phút chào đón đứa con chào đời với những người phụ nữ này nhanh chóng chuyển sang nỗi lo lắng. Họ lo sợ tương lai mờ mịt phía trước, liệu đứa trẻ có được sống như những người bình thường, đủ sức mạnh để chống chọi với căn bệnh quái ác này. Liệu họ còn đủ thời gian chăm sóc con đến tuổi trưởng thành không?

Như chuyện về một cô gái trẻ ở Hải Dương bị lây nhiễm từ người chồng và chỉ phát hiện sự thật khi chị vào sinh con đầu lòng. Đó cũng là lúc chị vỡ lẽ ra sự thật rằng chồng biết bệnh nhưng không hề nói cho chị. Vì không biết để phòng về mà cô gái trẻ không uống thuốc dự phòng lây truyền từ mẹ sang con nên khi biết mình mang căn bệnh thế kỷ, người mẹ trẻ đã không thể vượt qua được sự khủng hoảng.

Đau lòng hơn cả là gia đình không biết con trai lây sang cho vợ mà đổ hết tội xuống con dâu rồi làm ầm ĩ ở Khoa. Họ cũng chẳng quan tâm chăm sóc cho cô dù vừa mới sinh. Vậy là, y bác sỹ ở Khoa lại phải nhẹ nhàng phân tích cụ thể với các bằng chứng rõ ràng về nguồn lây bệnh để gia đình thấy rằng người có lỗi ở đây chính là anh chồng.

"Mong mỏi mãi tới ngày chào đón con ra đời lại nhận được nỗi đau mang bệnh. Cô gái ấy mất đi hạnh phúc gia đình, sự yêu thương, rơi vào khủng hoảng trầm trọng và không có cách gì vượt qua dù bọn mình đã tư vấn rất nhiều. Sự kỳ thị của gia đình khiến cho cô gái trẻ về nhà chẳng được bao lâu thì tự tử... " – một nữ điều dưỡng kể lại.

Một câu chuyện khác cũng khiến các bác sỹ ở Khoa nhớ mãi. Đó là một bệnh nhân ở Sơn La được phát hiện bị ung thư cổ tử cung và các xét nghiệm trước phẫu thuật lại treo thêm cho chị một án tử là mang HIV. Khi biết tin, mẹ của cô đã nhất định không xuống chăm sóc con, cô gái trẻ ấy chỉ lủi thủi một mình trong suốt những ngày hậu phẫu. Vậy là mọi người ở trong Khoa phải cho cả tiền ăn, sinh hoạt…

Có câu "chửa cửa mả", hơn lúc nào hết họ cần người thân bên cạnh để vững vàng vượt cạn, ổn định tâm lý. Nhưng theo BS Vũ, điều đáng buồn nhất là nhiều trường hợp sản phụ nhiễm HIV bị chính người nhà của họ xa lánh. Sự chăm sóc của người nhà với sản phụ ít hoặc không có, thậm chí họ phó mặc cho bác sỹ. Cảm thương cho số phận của sản phụ, những người bác sỹ lại thay người nhà sản phụ mua cơm hay cùng nhau đóng góp khoản tiền nhỏ giúp đỡ phần nào chi phí sinh hoạt cho họ.

Chị N.T.T cũng là một trường hợp như thế. Chị mới trải qua quá trình sinh nở đầy đau đớn. Trong chiếc áo đồng phục cho các sản phụ, cơ thể chị gầy guộc, gương mặt tái nhợt, xanh sao sau ca chuyển dạ. Thấy chúng tôi bước vào phòng, chị khẽ quay người vào tường, né tránh sự dò xét từ người lạ. Ai hỏi chị cũng ậm ừ không nói.

Theo lời kể của các điều dưỡng, chị đã có một đứa con với người chồng đầu nghiện ngập. Chị mắc căn bệnh quái ác HIV nhưng không biết và đi bước tiếp. Người chồng thứ hai của chị không bị bệnh. Gần đây, khi biết mình có thai chị đã rất hạnh phúc. Vậy nhưng niềm vui ấy ngắn chẳng tày gang khi chị nhận được kết quả rằng mình dương tính với HIV.

“Em vẫn chưa dám nói cho chồng và người nhà biết chuyện", giọt nước mắt lăn dài trên má chị T. Chị xin bác sỹ giấu cho gia đình nhà chồng biết. Dù phải đảm bảo nguyên tắc giữ bí mật các trường hợp nhiễm HIV nhưng các bác sỹ phải nói khéo, động viên để cho chị nói rõ cho gia đình biết để khi chăm sóc không bị lây nhiễm cho em bé và những người thân trong gia đình.

Hãy dự phòng sớm để sinh con khỏe mạnh

Trong suốt câu chuyện với chúng tôi, BS Vũ bảo điều mà hay bất kể sản phụ nào muốn giữ kín, không cho người thân biết cũng không được phép tiết lộ. Chính tâm lý của không ít người muốn giấu giếm bệnh tật với cả chồng, gia đình tới cùng rất nguy hiểm cho người nhà. Họ có thể bị phơi nhiễm bất cứ lúc nào nếu không biết cách bảo vệ mình.

Mọi người cũng đừng nghĩ rằng khi nhiễm HIV là trẻ sinh ra sẽ mang bệnh như mình. Theo các bác sỹ Khoa C3, bệnh viện Phụ sản Hà Nội, người phụ nữ mang thai cần chủ động đến các cơ sở y tế để thực hiện xét nghiệm phát hiện HIV sớm và được cán bộ y tế hướng dẫn các biện pháp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Bên cạnh việc chăm sóc thai nghén như bao bà mẹ khác, nếu được uống thuốc theo phác đồ điều trị sớm, có thể bảo đảm hiệu quả tối ưu trong việc giảm tỉ lệ lây nhiễm từ mẹ sang con từ 90-95%.

Người mẹ nhiễm HIV có thể truyền HIV cho con trong cả ba thời kỳ: mang thai, khi sinh và cho con bú qua sữa mẹ. Các nghiên cứu cho thấy, khi điều trị dự phòng bằng thuốc ARV, sinh nở an toàn và nuôi con an toàn, nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con chỉ còn 2%. Nhưng nếu không có các can thiệp giảm thiểu lây nhiễm HIV từ mẹ sang con, nguy cơ mẹ lây truyền HIV sang con có thể từ 25 - 40%. Trao đổi thêm với thầy thuốc Nhân Dân PGS, TS Nguyễn Duy Ánh giám đốc bệnh viện cho biết : ‘‘Bệnh viện phụ sản Hà Nội là bệnh viện tuyến cuối của cả nước về chuyên ngành sản phụ khoa, ở đây đã triển khai những mũi nhọn y học đi đầu trong cả nước và đang tiếp tục có những dự án hợp tác quốc tế để cùng cộng đồng y học thế giới nghiên cứu chữa những căn bệnh nan y như : Tiền sản giật, ung thư và HIV’’.

Như trường hợp một phụ nữ mới đây tới sinh con lần thứ 4, 3 lần trước các bé đều âm tính với nhiễm HIV. Người mẹ đã được uống thuốc dự phòng và trẻ khi sinh ra cũng đã được uống thuốc dự phòng và sữa của chương trình. Và niềm hạnh phúc của bố mẹ khi đứa con âm tính với HIV cũng là niềm tự hào của các bác sỹ Khoa C3, bệnh viện Phụ sản Hà Nội.

Phan Kiên